Xuất khẩu 2025: Ngành nào đang giữ nhịp kinh tế Việt Nam?

Trong bối cảnh ấy, không phải mọi ngành xuất khẩu đều phát triển đồng đều; thực tế là có một số ngành cụ thể đang giữ vai trò dẫn dắt, duy trì “nhịp kinh tế” cho đất nước và giúp tạo ra dư địa tăng trưởng trong giai đoạn tới.

1. Điện tử – linh kiện: “đầu tàu” xuất khẩu

Một trong những ngành xuất khẩu lớn nhất và có sức ảnh hưởng mạnh nhất tới tăng trưởng của Việt Nam là ngành điện tử, máy vi tính và linh kiện. Theo dữ liệu quý đầu năm 2025, nhóm hàng điện tử và linh kiện chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu, với mức tăng trưởng đáng kể. Cụ thể, báo cáo cho thấy nhóm “máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện” tăng mạnh, đóng góp tỷ trọng lớn trong tổng xuất khẩu. Ngành này được hưởng lợi từ xu hướng “China + One” – khi các tập đoàn đa quốc gia chuyển phần sản xuất sang Việt Nam để đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Nhờ đó, Việt Nam không chỉ là nhà xuất khẩu nguyên liệu thấp mà đang tham gia vào khâu sản xuất có giá trị gia tăng cao hơn – từ lắp ráp, linh kiện đến xuất khẩu hoàn chỉnh. Đó chính là lý do vì sao ngành này vẫn là trụ cột quan trọng để “giữ nhịp” xuất khẩu năm 2025.

2. Dệt may, giày dép và hàng tiêu dùng: “cánh tay nối dài” sang thị trường ngoại

Dù phải đối mặt với áp lực chi phí đầu vào và cạnh tranh ngày càng tăng, ngành dệt may và giày dép vẫn giữ được vai trò xuất khẩu quan trọng. Theo một bài báo của Vietnam News, ngành dệt may đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu khoảng 48-49 tỷ USD năm 2025. Hơn nữa, báo cáo thuật lại rằng trong 5 tháng đầu năm 2025, tăng trưởng xuất khẩu các nhóm hàng tiêu dùng – bao gồm dệt may, giày dép – góp phần rõ nét vào mức tăng trưởng chung. Điểm đặc biệt của ngành này là sự mở rộng thị trường xuất khẩu – khi thương hiệu Việt và các nhà cung cấp đang đa dạng hóa khỏi thị trường Mỹ & EU truyền thống để sang các nước Đông Âu, Nam Mỹ và châu Á. Điều này giúp tăng độ bền và khả năng thích ứng cho ngành trong bối cảnh biến động thuế quan và logistic.

3. Sản phẩm chế biến và công nghiệp hỗ trợ: “tiềm năng tăng tốc”

Một xu hướng đang nổi bật là sự tăng trưởng của các sản phẩm chế biến sâu hơn và công nghiệp hỗ trợ – chẳng hạn như máy móc thiết bị, linh kiện phụ trợ, sản phẩm gỗ, sản phẩm thủ công mỹ nghệ được chế biến. Theo phân loại hàng xuất khẩu của Việt Nam, nhóm “máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng” nằm trong top các ngành có giá trị xuất khẩu cao. Báo cáo cũng cho thấy hoàn thiện chuỗi cung ứng, thu hút đầu tư FDI vào sản xuất hỗ trợ giúp nâng cao giá trị xuất khẩu, chứ không chỉ xuất nguyên liệu thô hoặc lao động giản đơn. Do đó, ngành công nghiệp hỗ trợ không chỉ đóng vai trò đồng hành với ngành điện tử, mà còn mở ra hướng mới cho tăng trưởng xuất khẩu Việt Nam nếu được đầu tư bài bản.

4. Nông – lâm – thủy sản: giữ vững “vành đai xuất khẩu” nhưng cần nâng cấp

Khối nông – lâm – thủy sản vẫn là một mảng quan trọng, nhất là với những mặt hàng đặc sản như cà phê, hồ tiêu, thủy sản chế biến. Mặc dù không tăng trưởng mạnh như ngành điện tử, nhưng ngành này hỗ trợ cho xuất khẩu ổn định và đa dạng hóa thị trường. Ví dụ, báo cáo thống kê cho biết Việt Nam xuất khẩu đồ gỗ và sản phẩm chế biến gỗ cũng nằm trong nhóm hàng xuất khẩu lớn. Tuy nhiên, thách thức cho khối này là giá trị gia tăng thấp hơn, phụ thuộc lớn vào nguyên liệu và biến động giá quốc tế. Do đó, nếu muốn tiếp tục đóng vai trò giữ nhịp, các doanh nghiệp trong ngành sẽ phải nâng cấp công nghệ, cải thiện chất lượng và chủ động hơn trong chuỗi giá trị.

Những rủi ro và điều kiện cần để duy trì đà tăng xuất khẩu

Dù có nhiều điểm sáng, xuất khẩu Việt Nam vẫn đang đối mặt với các rủi ro như: tăng chi phí đầu vào (nhất là nguyên liệu và năng lượng), áp lực thuế từ các thị trường lớn (như Hoa Kỳ), và đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu. Ví dụ, trong báo cáo gần đây, các ngành dệt may và giày dép chịu ảnh hưởng bởi thuế quan mới từ Mỹ. Thêm vào đó, việc quá phụ thuộc vào khu vực FDI và nhà máy lắp ráp gia công vẫn làm giảm giá trị nội địa. Theo báo cáo, trong quý đầu năm 2025, khu vực đầu tư nước ngoài đóng góp phần lớn xuất khẩu – trong khi khối doanh nghiệp trong nước tăng trưởng nhanh hơn nhưng vẫn từ mức thấp. Vì vậy, để giữ nhịp xuất khẩu và tránh rủi ro phụ thuộc, Việt Nam cần: nâng cao chuỗi giá trị nội địa, phát triển công nghiệp hỗ trợ, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và tăng tỷ lệ của doanh nghiệp trong nước tham gia chuỗi xuất khẩu.

Kết luận

Xuất khẩu năm 2025 không chỉ là con số tăng trưởng đơn thuần mà là sự chuyển đổi cấu trúc: từ lao động giá rẻ sang sản xuất công nghệ cao và chế biến sâu; từ phụ thuộc một vài thị trường sang đa dạng hóa; từ chủ yếu xuất thô sang gia tăng giá trị. Trong bối cảnh đó, ngành điện tử – linh kiện, dệt may – giày dép và công nghiệp chế biến & hỗ trợ đang giữ vai trò trụ cột và dẫn dắt nền kinh tế. Nếu các doanh nghiệp và chính sách đúng hướng, Việt Nam có thể duy trì được “nhịp kinh tế” tích cực từ xuất khẩu và tiến gần hơn tới mục tiêu tăng trưởng bền vững.