CFO nói về sai lầm phổ biến khiến doanh nghiệp SME “chết” vì dòng tiền

Vấn đề không nằm ở lợi nhuận trên giấy tờ, mà ở cách quản trị dòng tiền – yếu tố sống còn nhưng thường bị xem nhẹ nhất trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

1. “Tăng trưởng” nhưng không có tiền mặt – sai lầm phổ biến của SME

“Tôi gặp nhiều chủ doanh nghiệp khoe doanh thu tăng 200%, nhưng trong tài khoản không còn tiền để trả lương,” anh Hoàng chia sẻ.

Nguyên nhân đến từ việc SME thường tập trung quá mức vào doanh số, mà quên mất tốc độ thu hồi tiền. Họ dễ rơi vào tình trạng “bán hàng nhanh, thu tiền chậm”.

Các khoản công nợ bị kéo dài, hàng tồn kho tăng, chi phí đầu vào cao — tất cả khiến dòng tiền âm dù báo cáo lợi nhuận vẫn dương.

Một số chủ doanh nghiệp còn mắc sai lầm khi đầu tư mở rộng quá sớm — thuê thêm mặt bằng, tăng nhân sự, nhập hàng lớn — trong khi chưa có nền tảng tài chính ổn định. “Khi thị trường chững lại, mọi thứ sụp rất nhanh,” anh Hoàng nói.

2. Quản trị dòng tiền: Cần tư duy của CFO, không chỉ kế toán

Phần lớn SME ở Việt Nam không có vị trí Giám đốc tài chính (CFO) thực thụ. Chủ doanh nghiệp thường kiêm nhiệm hoặc chỉ dựa vào kế toán trưởng. Nhưng kế toán chỉ ghi nhận quá khứ, còn CFO nhìn về tương lai.

Một CFO chuyên nghiệp sẽ:

• Dự báo dòng tiền 3–6 tháng tới.
• Xác định thời điểm thiếu hụt vốn lưu động.
• Đàm phán với ngân hàng, đối tác để đảm bảo thanh khoản.
• Cân bằng giữa tăng trưởng doanh thu và dòng tiền thực.

“Nếu bạn không có CFO, chính bạn phải học cách nghĩ như một CFO,” anh Hoàng nhấn mạnh.

3. Dòng tiền – huyết mạch của doanh nghiệp

Anh Hoàng ví dòng tiền như “mạch máu” của cơ thể doanh nghiệp. Khi máu không lưu thông, mọi cơ quan đều ngừng hoạt động.

Một doanh nghiệp có thể tồn tại dù không có lợi nhuận trong vài quý, nhưng sẽ gục ngã chỉ sau vài tuần nếu hết tiền mặt.

Anh cũng khuyến nghị SME nên lập báo cáo dòng tiền hàng tuần, thay vì chỉ xem báo cáo doanh thu và lợi nhuận hàng tháng. “Chủ doanh nghiệp cần biết tiền đang nằm ở đâu, khi nào về, và khi nào phải trả,” anh nói.

4. Cách các SME có thể thoát khỏi bẫy dòng tiền

Theo các chuyên gia tài chính, có ba nguyên tắc cơ bản giúp doanh nghiệp SME cải thiện dòng tiền:

1. Đàm phán điều khoản thanh toán: cố gắng thu tiền sớm, trả chậm.
2. Quản lý hàng tồn kho linh hoạt: giảm tồn đọng, tối ưu vòng quay vốn.
3. Dự báo dòng tiền định kỳ: lên kế hoạch trước cho các đợt chi lớn như lương, thuê mặt bằng, thuế.

Anh Hoàng cho biết:

“Công cụ quản trị tài chính giờ rất sẵn – từ phần mềm kế toán đám mây đến dashboard BI. Quan trọng là chủ doanh nghiệp phải coi dòng tiền là ưu tiên sống còn, không phải phần việc phụ của kế toán.”

5. Bài học cuối cùng: Dòng tiền là thực tại, lợi nhuận chỉ là lý thuyết

Một doanh nghiệp có thể sống sót khi lợi nhuận giảm, nhưng sẽ chết ngay khi dòng tiền cạn.

“Bạn có thể chậm ra sản phẩm mới, nhưng không thể chậm trả lương nhân viên,” CFO Minh Hoàng kết luận.

Anh nói thêm, “Nếu chỉ tập trung tăng doanh số mà không quản trị dòng tiền, doanh nghiệp chẳng khác gì người chạy nhanh trên băng mỏng.”