Trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam, gọi vốn không chỉ là hoạt động tài chính mà còn là “bước trưởng thành” để startup chứng minh tầm nhìn và khả năng hiện thực hóa ý tưởng. Nhiều founder tin rằng chỉ cần sản phẩm tốt là nhà đầu tư sẽ tự tìm đến, nhưng trên thực tế, việc gọi vốn đòi hỏi tư duy chiến lược, khả năng kể chuyện thuyết phục và sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mọi mặt.

Khi Việt Nam ngày càng trở thành điểm đến hấp dẫn của các quỹ đầu tư quốc tế, cơ hội gọi vốn nhiều lên nhưng rủi ro cũng lớn hơn: cạnh tranh gay gắt, tiêu chuẩn khắt khe, mô hình kinh doanh phải rõ ràng và founder phải chứng minh được khả năng mở rộng thị trường. Việc chỉ có “công nghệ hay” hay “ý tưởng sáng tạo” không còn đủ; nhà đầu tư quan tâm nhiều hơn đến đội ngũ, chiến lược vận hành và sự bền vững dài hạn.

Gọi vốn vì thế không phải là cuộc chơi may rủi, mà là một nghệ thuật của sự chuẩn bị. Vậy đâu là bí quyết quan trọng nhất cho startup Việt trên hành trình này?

Nắm vững bản chất gọi vốn: Nhà đầu tư mua tương lai, không mua hiện tại

Điều đầu tiên mà các startup phải hiểu: nhà đầu tư không bỏ tiền chỉ vì sản phẩm đang có, mà vì tương lai mà startup có thể tạo ra. Một ý tưởng tốt mà không có mô hình tăng trưởng rõ ràng thì không có giá trị. Ngược lại, một mô hình có tốc độ tăng trưởng mạnh dù vẫn còn thiếu hoàn thiện vẫn có thể thu hút vốn dễ dàng.

Nhà đầu tư thường nhìn vào ba yếu tố chính: tiềm năng thị trường, khả năng mở rộng và đội ngũ sáng lập. Họ đánh giá startup dựa trên câu hỏi: liệu dự án này có thể nhân rộng gấp 10, gấp 50, hay thậm chí gấp 100 lần trong vài năm tới hay không?

Vì vậy, điều cốt lõi không phải là startup “đang có gì”, mà là “có thể trở thành gì”. Founder nào hiểu được điều này sẽ biết cách đặt mình vào góc nhìn của nhà đầu tư và kể câu chuyện thuyết phục hơn.

Một đội ngũ mạnh quan trọng hơn sản phẩm hoàn hảo

Nhiều startup thất bại không phải vì ý tưởng tồi mà vì đội ngũ thiếu sự đồng nhất, thiếu kỷ luật hoặc thiếu năng lực triển khai. Trong mắt nhà đầu tư, đội ngũ sáng lập là thước đo quan trọng nhất của thành công.

Một đội ngũ mạnh được nhận diện bởi sự bổ trợ lẫn nhau: người giỏi công nghệ, người giỏi vận hành, người giỏi kinh doanh và người có khả năng kết nối chiến lược. Tinh thần của nhóm cũng quan trọng không kém năng lực: họ phải kiên trì, hiểu rõ sứ mệnh và có khả năng xoay chuyển khi thị trường thay đổi.

Thực tế chứng minh, nhiều startup Việt gọi vốn thành công ngay từ vòng Seed hay Pre-Series A không phải vì họ đã có doanh thu lớn, mà vì họ sở hữu đội ngũ sáng lập giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp và có mục tiêu dài hạn.

Tập trung vào dữ liệu – ngôn ngữ khiến nhà đầu tư tin tưởng

Founder có thể truyền cảm hứng bằng lời nói, nhưng nhà đầu tư chỉ tin bằng dữ liệu. Dữ liệu thể hiện sự thật, sự kiểm chứng và tiềm năng tăng trưởng. Các chỉ số về doanh thu, chi phí, tỷ lệ giữ chân khách hàng, tốc độ tăng trưởng, CAC, LTV… đều là những bằng chứng quan trọng.

Không phải startup nào cũng có số liệu đẹp, nhưng sự minh bạch và logic của dữ liệu mới là điều nhà đầu tư coi trọng. Founder phải trả lời được: tại sao số liệu này quan trọng, và nó phản ánh điều gì về tương lai doanh nghiệp.

Nhà đầu tư không kỳ vọng startup hoàn hảo, họ kỳ vọng startup hiểu rõ mình đang ở đâu và đi về đâu.

Đưa ra chiến lược sử dụng vốn rõ ràng – “tiền đi đâu” quan trọng không kém “tiền đến từ đâu”

Một trong những lý do khiến nhiều startup Việt trượt vòng gọi vốn là không trình bày rõ ràng kế hoạch sử dụng nguồn vốn. Nhà đầu tư cần biết từng đồng họ bỏ ra sẽ tạo ra tác động gì: mở rộng thị trường, tăng tốc sản xuất, tuyển thêm nhân sự hay phát triển công nghệ?

Một kế hoạch chi tiết giúp founder thể hiện tư duy quản trị và trách nhiệm tài chính. Nhà đầu tư muốn thấy tiền của họ được dùng để tạo ra giá trị, chứ không phải để “thử nghiệm cảm tính”. Khi startup chứng minh được đồng vốn sẽ sinh ra tốc độ tăng trưởng mới, quá trình gọi vốn sẽ thuận lợi hơn rất nhiều.

Nghệ thuật kể chuyện – biến startup thành hành trình đầy thuyết phục

Pitch deck vốn là tài liệu khô khan, nhưng người giỏi sẽ biến nó thành câu chuyện hấp dẫn: mở đầu bằng vấn đề lớn của thị trường, dẫn dắt bằng giải pháp thông minh, chứng minh bằng số liệu thực tế và kết thúc bằng tầm nhìn lớn.

Nhà đầu tư không chỉ bỏ tiền cho sản phẩm, mà còn cho “câu chuyện” mà startup đang xây dựng. Một câu chuyện hay tạo cảm xúc, còn dữ liệu tạo niềm tin. Hai yếu tố này kết hợp tạo thành một bản pitch hoàn chỉnh.

Founder Việt Nam thường giỏi kỹ thuật nhưng yếu storytelling; vì vậy, học cách truyền đạt tầm nhìn một cách mạch lạc, giàu chiều sâu là kỹ năng quan trọng để mở cánh cửa gọi vốn.

Hiểu rõ “chúng ta phù hợp với quỹ nào”

Không phải quỹ nào cũng phù hợp với mọi startup. Có quỹ thích giai đoạn sớm, có quỹ chỉ đầu tư vào tăng trưởng, có quỹ chuyên về công nghệ, có quỹ chú trọng thị trường tiêu dùng. Caller vốn thành công nghĩa là tìm đúng quỹ, đúng ngành, đúng giai đoạn.

Startup Việt Nam cần quen với tư duy “ chọn quỹ phù hợp”, thay vì “gõ cửa càng nhiều quỹ càng tốt ». Khi phù hợp, quá trình đàm phán sẽ ngắn hơn, thuận lợi hơn và sự đồng hành sau đầu tư cũng bền vững hơn.

Gọi vốn không phải mục tiêu cuối cùng – mà là chất xúc tác để tăng trưởng

Nhiều startup xem gọi vốn như một “thước đo thành công”, nhưng thật ra gọi vốn chỉ là phương tiện để tăng trưởng. Điều quan trọng nhất vẫn là sản phẩm, khách hàng và giá trị tạo ra cho thị trường. Một startup chỉ sống bằng vốn đầu tư chứ không có mô hình bền vững thì sớm muộn cũng rơi vào khủng hoảng.

Gọi vốn chỉ là điểm khởi đầu, phần còn lại phụ thuộc vào năng lực triển khai. Founder cần hiểu rằng nhà đầu tư không mua ý tưởng, họ mua khả năng biến ý tưởng thành thực tế.

Kết luận

Bí quyết gọi vốn của startup Việt không nằm ở sự may mắn, mà nằm ở tầm nhìn, sự chuẩn bị kỹ lưỡng và khả năng thuyết phục nhà đầu tư bằng sự minh bạch và chiến lược rõ ràng. Khi startup hiểu thị trường, hiểu chính mình, hiểu nhà đầu tư và có mô hình tăng trưởng bền vững, vốn sẽ đến như một tất yếu.

Một startup có thể bắt đầu bằng ý tưởng, nhưng sẽ phát triển bằng chiến lược.