Kinh tế đêm (Night Economy) tại Hà Nội: Tiềm năng tỷ đô hay chỉ dừng lại ở phố đi bộ và quán nhậu?

Khi đồng hồ điểm 0h, trong khi Bangkok (Thái Lan) hay Thượng Hải (Trung Quốc) mới thực sự bắt đầu "cuộc sống thứ hai" rực rỡ ánh đèn và dòng tiền chảy không ngừng nghỉ, thì Hà Nội – thủ đô ngàn năm văn hiến – dường như đã chìm vào giấc ngủ. Ngoại trừ vài điểm sáng leo lét quanh khu phố cổ, phần lớn thành phố im lìm. Câu hỏi đặt ra là: Hà Nội đang bỏ lỡ bao nhiêu tỷ USD mỗi năm vì thói quen "đi ngủ sớm", và liệu kinh tế đêm tại đây có cơ hội nào thoát khỏi cái bóng của những "phố nhậu" bình dân?

Khái niệm "Kinh tế đêm" (Night-time Economy) được ví như một mỏ vàng lộ thiên mà nhiều thành phố lớn trên thế giới đang ra sức khai thác. Tại Anh, kinh tế đêm đóng góp tới 6% GDP. Tại Úc, con số này là gần 4%. Còn tại Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội, dù đã có đề án phát triển kinh tế đêm, nhưng bức tranh thực tế vẫn còn khá đơn điệu, manh mún và thiếu một chiến lược quy hoạch bài bản để biến bóng đêm thành tiền bạc.

Thực trạng: "Đêm Hà Nội" đang bán gì?

Nếu hỏi một du khách quốc tế hoặc một người trẻ sành điệu: "Buổi tối ở Hà Nội chơi gì?", câu trả lời thường chỉ gói gọn trong 3 lựa chọn kinh điển:

1. Đi bộ quanh Hồ Gươm: Ăn kem Tràng Tiền, xem người ta nhảy hip-hop (chỉ hoạt động cuối tuần).

1. Lên Tạ Hiện uống bia: Ngồi ghế nhựa vỉa hè, uống bia cỏ, cắn hướng dương trong không gian chật chội và ồn ào.

1. Ăn đêm Tống Duy Tân: Vài món gà tần, cơm đảo rang dưa bò quen thuộc.

Rõ ràng, sản phẩm du lịch đêm của Hà Nội đang nghèo nàn và thiếu chiều sâu. Chúng ta mới chỉ dừng lại ở việc cung cấp dịch vụ ăn uống (F&B) ở phân khúc trung bình - thấp. Hà Nội thiếu trầm trọng các tổ hợp giải trí cao cấp (High-end Entertainment), các show diễn thực cảnh đẳng cấp, các khu mua sắm miễn thuế mở cửa 24/7 (Shopping Mall), hay các không gian trải nghiệm văn hóa nghệ thuật về đêm. Hệ quả là mức chi tiêu của du khách tại Hà Nội thấp hơn hẳn so với Bangkok hay Singapore. Họ có tiền, nhưng không biết tiêu vào đâu sau 10 giờ tối.

So sánh với "người hàng xóm" TP.HCM và Bangkok

Để thấy rõ sự tụt hậu, hãy nhìn vào TP.HCM. Phố Bùi Viện hay Nguyễn Huệ hoạt động xuyên đêm với năng lượng bùng nổ. Hay xa hơn là Bangkok, nơi kinh tế đêm là một hệ sinh thái hoàn chỉnh: Từ chợ đêm sầm uất, các quán bar trên tầng thượng (Rooftop bar) sang chảnh, đến các show diễn Cabaret và dịch vụ massage chân hoạt động đến 3-4 giờ sáng.

Tại Hà Nội, tư duy quản lý vẫn còn nặng về "An ninh trật tự" hơn là "Phát triển kinh tế".

• Quy định "giờ giới nghiêm" (dù đã nới lỏng nhưng vẫn còn rào cản tâm lý) khiến các cơ sở kinh doanh dè dặt đầu tư lớn.
• Cảnh sát khu vực đi nhắc nhở dọn bàn ghế lúc 12h đêm là hình ảnh quen thuộc khiến du khách cụt hứng.
• Hệ thống giao thông công cộng (Xe buýt, Metro Cát Linh - Hà Đông) ngừng chạy quá sớm (trước 10h-11h đêm), khiến việc di chuyển của người dân và du khách gặp khó khăn, phụ thuộc hoàn toàn vào Taxi/Grab với chi phí cao.

Lối đi riêng cho Hà Nội: Không thể Copy, phải Sáng tạo

Hà Nội không thể và không nên sao chép y nguyên mô hình ồn ào, xô bồ của Bangkok hay Bùi Viện. Thủ đô có "chất" riêng, đó là chiều sâu văn hóa. Kinh tế đêm của Hà Nội phải là sự kết hợp giữa "Sôi động" và "Văn hóa" (Cultural Night Economy).

Những tín hiệu tích cực gần đây đã chứng minh hướng đi này là đúng đắn:

• Tour đêm Văn Miếu - Quốc Tử Giám ("Tinh hoa đạo học"): Sử dụng công nghệ 3D Mapping để kể chuyện lịch sử. Vé bán hết sạch, thu hút cả khách Tây lẫn khách ta.
• Tour đêm Nhà tù Hỏa Lò ("Đêm thiêng liêng"): Một trải nghiệm cảm xúc mạnh, khiến du khách phải xếp hàng đăng ký trước cả tháng.
• Tour đêm Hoàng thành Thăng Long ("Giải mã Hoàng thành"): Tái hiện không gian cung đình xưa.

Đây chính là những sản phẩm "mỏ neo" (Anchor products) định vị thương hiệu đêm của Hà Nội: Sang trọng, tri thức và giàu cảm xúc. Tuy nhiên, số lượng các sản phẩm này vẫn còn quá ít và nằm rải rác, chưa tạo thành một chuỗi trải nghiệm liền mạch để giữ chân khách trọn vẹn một đêm.

Sự trỗi dậy của các "Thành phố không ngủ" vùng ven

Nhận thấy sự chật chội và rào cản pháp lý của khu vực trung tâm (Core city), các nhà phát triển bất động sản đang kiến tạo những "thành phố đêm" mới tại các vùng ven Hà Nội.

Điển hình là Ocean City (Gia Lâm - Hưng Yên) với mô hình Mega Grand World. Tại đây, các hoạt động bắn pháo hoa, nhạc nước, chợ đêm, quán bar được quy hoạch bài bản để hoạt động 24/7 mà không lo ảnh hưởng đến giấc ngủ của khu dân cư hay vướng quy định giờ giấc hành chính. Đây là xu hướng tất yếu: Ly tâm hóa kinh tế đêm. Thay vì dồn nén vào Bờ Hồ, Hà Nội cần phát triển các cụm (Hub) kinh tế đêm vệ tinh, nơi du khách có thể ăn chơi, mua sắm, nghỉ ngơi tại chỗ (Staycation).

Bài toán cần lời giải từ Chính quyền và Doanh nghiệp

Để kinh tế đêm thực sự trở thành ngành công nghiệp tỷ đô chứ không chỉ là vài quán bia hơi vỉa hè, Hà Nội cần giải quyết 3 nút thắt:

1. Quy hoạch khu vực riêng biệt (Zoning)

Cần mạnh dạn quy hoạch các khu vực chuyên biệt cho kinh tế đêm, tách biệt với khu dân cư yên tĩnh. Ví dụ: Khu vực bãi giữa sông Hồng (nếu được khai thác đúng cách) hoặc các khu đô thị mới. Tại các khu vực này, cho phép hoạt động xuyên đêm, nới lỏng các quy định về tiếng ồn và giờ giấc.

2. Thắp sáng dòng sông Hồng

Sông Hồng chảy qua giữa lòng Hà Nội là một tài nguyên du lịch bị lãng phí khủng khiếp. Hãy nhìn sông Chao Phraya (Bangkok) hay sông Hàn (Đà Nẵng), dòng sông là xương sống của kinh tế đêm với du thuyền, nhà hàng nổi và các hoạt động giải trí hai bên bờ. Hà Nội vẫn đang để sông Hồng chìm trong bóng tối.

3. Đồng bộ hạ tầng bổ trợ

Kinh tế đêm cần ánh sáng (nghệ thuật chiếu sáng công cộng), cần nhà vệ sinh công cộng sạch sẽ, và cần giao thông đêm (Night Bus/Metro). Nếu tàu điện Cát Linh - Hà Đông kéo dài giờ chạy đến 1h sáng vào cuối tuần, chắc chắn lượng khách đổ về khu vực trung tâm và Hà Đông sẽ tăng vọt.

Kết luận

Kinh tế đêm Hà Nội đang đứng trước ngưỡng cửa của sự thay đổi. Chúng ta không thiếu khách, không thiếu tiền, chúng ta chỉ đang thiếu những "cơ chế thắp đèn".

Tiềm năng tỷ đô là có thật, nhưng nó sẽ mãi nằm trên giấy nếu tư duy quản lý không thay đổi. Hà Nội cần cởi trói cho bóng đêm, biến nó thành một không gian văn hóa, sáng tạo và tiêu dùng đẳng cấp. Để khi nhắc đến Hà Nội, du khách không chỉ nhớ về một thủ đô cổ kính, bình yên ban ngày, mà còn ấn tượng về một thành phố rực rỡ, quyến rũ và không bao giờ ngủ khi màn đêm buông xuống.

Chỉ khi nào du khách rời Hà Nội với chiếc ví rỗng nhưng nụ cười mãn nguyện vì đã có một đêm trải nghiệm tuyệt vời, khi đó chúng ta mới thực sự thành công.